درماتیت آتوپیک چیست؟

درماتیت آتوپیک، که گاه اگزمای آتوپیک یا اگزمای سرشتی هم نامیده می شود، یک بیماری شایع خارش دار پوستی است که معمولا زمینه ارثی دارد.
شیوع این نوع اگزما طی سه دهه گذشته به خصوص در کشورهای پیشرفته افزایش قابل توجهی داشته است و به نظرمی رسد زندگی ماشینی و شهر نشینی باعث افزایش شیوع آن می گردد طوری که در اروپای شمالی میزان شیوع اگزمای اتوپیک در کودکان تا بیست درصد هم گزارش شده است.
درماتیت آتوپیک ممکن است تحت شرایط استرس زا، به علت تغییر فصل و یا گاه بدون هیچ دلیل واضحی شعله ور شود. بیماری معمولا به تدریج تخفیف پیدا می کند، اما گاهی اوقات در سنین بالاتر عود کرده و در مواردی هم تا پایان عمر باقی می ماند.

    علائم بیماری چیست؟

در دوران شیرخوارگی اولین علایم اگزمای آتوپیک معمولا در صورت و به شکل ضایعات قرمز رنگ روی گونه ها آغاز می شود. با گذشت زمان سایر نواحی بدن به خصوص اندام ها هم مبتلامی شوند. پوست ناحیه درگیر غالبا خشک و خشن بوده و گهگاه دانه های ریز آبدار هم به مجموعه علایم اضافه می شود. علاوه بر این ها پوست مبتلایان به اگزمای آتوپیک بسیار بیشتر از سایرین مستعد عفونتهای جلدی به خصوص با استافیلوکوک اورئوس می باشد.
اما آنچه کودک مبتلا به اگزمای آتوپیک را بیش از هر چیزآزار می دهد خارش و تحریک پذیری شدید پوست است طوری که ممکن است کودک دایما در حال خاراندن خود بوده و حتی شب به هنگام خواب نیز آسایش نداشته باشد. از سویی دیگر این خارش خود منجر به افزایش ابتلا به عفونت خواهد شد.
فرد مبتلا یا سایر افراد خانواده ممکن است علاوه بر ضایعات جلدی بیماری علائم دیگری چون خشکی پوست، پوست حساس، آلرژی نسبت به برخی داروها یا گرده گیاهان، گرد و غبار، مو و پشم سگ و گربه داشته و یا اینکه علائمی همچون آبریزش بینی، سینوزیت، حملات عطسه و یا خارش و قرمزی مزمن چشم ها را داشته باشند. هر کدام از این نشانه ها به پی بردن به احتمال وجود یک زمینه ارثی برای بیماری کمک می کند.
اگرچه درماتیت آتوپیک غالبا در کودکان ( اکثرا در نوزادی) ایجاد می شود، ولی ممکن است در هر سنی بروز کرده و سیری غیر قابل پیش بینی داشته باشد.

    درمان درماتیت آتوپیک چگونه است؟

استیرویید های موضعی

درمان اصلی درماتیت آتوپیک استیروییدهای موضعی هستند. این داروها اگر بجا مصرف شوند عارضه ای در پی نخواهند داشت، از همین رو میبایست تنها برای دوره ای کوتاه و حتی الامکان تنها به هنگام فعال بودن بیماری (برای مثال به هنگام خارش و قرمزی) مصرف شوند.
این داروها یک یا دو بار در روز استفاده میشوند و در مورد برخی نواحی همانند پلکها، زیر بغل و نواحی تناسلی میبایست با احتیاط بیشتری مصرف شوند.
با بهبود یافتن بیماری مصرف استیروییدهای موضعی میبایست قطع شود و نباید از این داروها به عنوان وسیله ای برای پیشگیری از بروز بیماری استفاده شود.
درمانهای موضعی غیر استیروییدی

در برخی حالات خاص ممکن است داروهای ایمیونومدولاتور مثل تاکرولیموس و پایمکرولیموس ، که فاقد استیرویید هستند، تجویز شوند.

    سایر روشهای درمانی:

آنتی هیستامین های خوراکی همانند هیدروکسی زین یا دیفن هیدرامین و کلرفنیرامین اگرچه ممکن است تاثیر چندانی در خارش نداشته باشند، اما میتوانند باعث خواب آرامتری برای بیمار شوند.
استفاده از حمام کلر تحت شریط معینی با کم کردن میزان عفونتهای باکتریال میتواند در بهبودی بیماری کمک کند.
در برخی شرایط خاص ممکن است استیروییدها یا آنتی بیوتیکهای خوراکی نیز در درمان بیماری بکار روند.

    آیا بیماری قابل ریشه کنی است؟

خیر، اما میتوان آنرا کنترل کرد و گاه بیماری بطور خودبخود برای مدتهای طولانی و یا حتی بطور همیشگی از بین میرود!

    چگونه می توان از بیماری پیشگیری کرد؟

میبایست تا حد امکان از تماس با عوامل تشدید کننده بیماری همچون محرکها، صابون های قوی، گرمای زیاد، تعریق و مواد حساسیتزا پرهیز کرد.
استفاده از مرطوب کننده ها بطور مستمر و بخصوص پس از استحمام به منظور نگاه داشتن آب در پوست از اصول مهم پیشگیری است. میتوان از وازلین یا کرمهای مختلفی که برای این منظور در دسترس است استفاده کرد.

    توصیه هایی برای والدین کودکان مبتلا به اگزمای آتوپیک:

- استفاده از پمادهای نرم کننده را جزو برنامه های منظم مراقبت از پوست و به صورت عادت در آورید. توصیه من آن است که این کار را خود شخصا و با حوصله انجام دهید و استفاده از آن را به کودک خود محول نکنید!
- سعی کنید لباس زیرکودک همیشه نخی بوده، حتی الامکان از تماس پوست با البسه نایلونی و پشمی اجتناب شود.
- استحمام اگزما را بدتر نمی کند، اما استفاده از صابون و آب داغ چرا! بنابر این بهتر است با آب ملایم و مواد غیر صابونی یا صابون های بسیار ملایم پوست پاک شود. همچنین پس از استحمام از سایش شدید پوست با حوله خودداری کنید و حتما بلافاصله از نرم کننده استفاده نمایید.
- اگر پزشک شما استفاده از آنتی بیوتیک یا پماد های کورتونی را برای مدتی توصیه می کند، مطابق دستور وی عمل کنید. استفاده درست این داروها هیچ خطری برای کودک شما نخواهد داشت.
- درمان اگزما نیازمند وقت و حوصله است. علاوه بر این کودکان مبتلا به اشکال شدید اگزمای آتوپیک غالبا از لحاظ روحی قدری با دیگران متفاوتند، بنابر این نیازمند توجه بیشتر و متناسب هستند.